Hoe ik de mens zie en

…….Hoe word je de betere versie van jezelf

Bewustwording, bewust zijn en leven in liefde met mijzelf en de wereld om mij heen zijn voor mij de drie grondpilaren van ons bestaan. Vanuit deze levensfilosofie begeleid ik mensen bij gewenste en noodzakelijke veranderingen.

Mens, ziel en zijn OOZ-construct*

Een mens is voor mij de manifestatie van een deel van een ziel in een mensenlichaam. Die ziel noem ik ook wel ons hogere Zelf, authentieke Zelf of onze essentie. Des te makkelijker een mens contact weet te maken en houden met zjin/haar authentieke Zelf, des te bewuster kan hij/zij, zo men wil, op elk moment waarnemen wat hij als mens denkt, voelt, doet en wat het hogere Zelf ervan vindt. Als dit contact er is kan een mens zich meer en meer in vertrouwen overgeven aan het leven vrij van angst.

De mate van bewust bewustzijn hangt af van ieders OOZ*. De meeste mensen zijn zich niet bewust van hun OOZ. Het heeft onbewust een geïnternaliseerd construct gebouwd bestaande uit bouwstenen gemaakt van:

• reflexreacties ten gevolge van traumatiserende ervaringen.

• archaïsche morele oordelen en meningen over zichzelf en anderen.

• vastgezette oordelen over ervaren gebeurtenissen

• foute, maar als juist veronderstelde interpretaties

• ineffectieve en pijnlijke overlevingsmechanismen

• schuld- en/of boeteafrekeningen.

• het vasthouden aan ooit gedane beloftes

• als zodanig ervaren Wiedergutmachungs-verplichtingen.

Al dit is ontstaan door ervaringen en onze reacties daarop. Het OOZ-construct is heel machtig. De meeste mensen identificeren zich ermee. Zij ervaren dat als wie zij zijn; hun karakter, hun persoonlijkheid. Het OOZ-construct is echter gebouwd van bakstenen gebakken van angst en onwetendheid. De crux is om door het OOZ-construct de moed, de wil, de interesse en het besef te bespeuren, dat je als mens beter af bent wanneer je gehoor geeft aan je authentieke Zelf, de stem van je ziel, dan gehoor te blijven geven aan de impulsen van je OOZ-construct.

Aan alles wat wij voelen, denken, doen en laten ligt een impuls ten grondslag; òf uit het OOZ construct òf van je authentieke Zelf. Des te vaker je doorhebt waar een impuls vandaan komt, des te bewuster kun je kiezen wat je werkelijk wilt, vindt, zegt en doet. Zolang je dit niet in de gaten hebt, ben je een marionet, een speelbal van de onbewuste programmeringen van je OOZ-construct. Alle impulsen vanuit het OOZ-construct zijn gestoeld op het creëren van een gevoel van veiligheid en het vermijden van het contact met gevoelens van eenzaamheid en angst. Of dit nu leidt tot prettige of onprettige gevoelens of tot aangenaam of onaangenaam gedrag, dat kan het OOZ-construct niets schelen. Dit geldt evenzeer voor de rollen waarin we geraken, of het nou die van dader is of van slachtoffer, die van keizer of putjesschepper op zee. Het is allemaal om het even. Voor zover ik heb kunnen nagaan zijn het allen causale ervaringssituaties die het OOZ-construct nopen haar status quo te handhaven of niet. 

Het mooiste is natuurlijk als er eindelijk openingen ontstaan in het pantser van de veiligheid die het OOZ-construct suggereert te bieden. Hoe geweldig is het niet als een mens de moed heeft om de maskers van de surrogaat-veiligheid af te zetten? Wat een genot is het toch om een liefdevol, plezierig, gezond, zinnig, inspirerend, succesvol en vrij leven te leiden? Voor wie dat wil is het van eminent belang om te leren wat het is om een bewust levend mens te zijn, hoe dit te leven en het vervolgens te leven. En ja, dit is veelal een weg van vallen en opstaan. Doch theoretisch kan het in een handomdraai.

Ik reik je natuurlijk graag die hand, anders zou ik dit werk niet doen, hoe je in contact komt en blijft met je authentieke ik en hoe je OOZ-construct te deleten en oude wonden eindelijk te helen. Daar hoort natuurlijk bij hoe bewuster bewust te zijn van wat je voelt, denkt en doet opdat je veel vrijer de regie kunt zetten op je eigen leven. Alles in afstemming op je eigen hart en op de relaties met de mensen om je heen.

*Wil je weten waar OOZ voor staat? Onverwerkte Oude Zooi 😊

Gevoelens zijn de rijkdom van het leven ²

Veel mensen zeggen tegenwoordig:  ‘ja, ik voel dat zo’. Als ik dan vraag wat voel je dan? Dan blijkt dat het voelen eigenlijk een mening over iets is. Iets ergens van vinden is iets anders dan een gevoel hebben bij iets. Het is trendy om te zeggen: ik voel dat zo in plaats van ik vind dat zo. Doch eigenlijk weten veel mensen zich helemaal geen raad met dat voelen. Wat is dat nou dat voelen? Op slechts enkele scholen en in slechts gezinnen wordt geleerd wat voelen is, hoe je voelen waarneemt en hoe gevoelens heten. Veel mensen zeggen als ze zich verdrietig voelden, dat ze emotioneel werden. Het woord emotioneel is een bulkwoord en niet specifiek. Slechts weinig volwassenen nemen hun gevoelens waar, laat staan dat men ze serieus neemt als graadmeter van leven, keuzes maken en handelen.

Omdat de meeste mensen niet geleerd hebben gevoelens bewust te voelen en te begrijpen weet men zich er logischerwijs vaak niet veel raad mee. Veel gevoelens worden derhalve maar genegeerd. Met als gevolg dat je dingen zegt en doet die haaks kunnen staan op wat je voelt. Er wordt voortdurend over eigen en andermans gevoelens heengelopen. Er zijn zelfs mensen die voelen helemaal niet. Het feit dat veel mensen onachtzaam met eigen en andermans gevoelens omspringen, veroorzaakt veel stress en disfunctioneren op alle niveaus van samen leven en - werken; zowel in zichzelf, als privé en zakelijk.

Onderhuids

Aan alles wat wij mensen doen, liggen emoties en/of gevoelens ten grondslag: grote, kleine, plezierige, fantastische, onplezierige en ook (hele) nare. 95% Van onze gevoelens en emoties zijn een rechtstreeks gevolg van gedachtes en meningen ergens over; of je je daar nou wel of niet van bewust bent. Puur rationeel gedrag bestaat dus niet, ook niet bij hen die niet voelen. Het niet hebben van gevoelens is een reactie om angst buiten te sluiten.

Aan alle emoties en vele gevoelens liggen bewuste en onbewuste gedachtes, meningen, oordelen en het OOZ-construct ten grondslag. Miljoenen en meer ervaringen zijn opgeslagen in het onderbewustzijn. Daarvandaan ontstaan reflexen van emoties; waarvan velen gestoeld zijn op angst, het onderdrukken van al te sterke angst-sensaties en/of getriggerd door repetitieve doch in het hier en nu emotie-opwekkende gedachtes.

Hersenonderzoekers zeggen dat het allemaal uit de hersenen komt. Dat klopt alleen als je ervan uitgaat dat de hersenen de bron van het ontstaan zijn. Of zoals Descarte zei: ‘je suis mal y pense’. Daarmee wilde hij aantonen dat een mens een iemand is doordat hij denkt. Daar ben ik het mee oneens. Ik ben in goed gezelschap van heldere kwantumfysici, als ik stel, dat het allemaal komt uit de grote vibratie-computer van de universele kwantumsoep. De hersenen, het hart, de buik, het hele lichaam zijn antennes als opslagplaatsen van alle maar dan ook alle ervaringen. Alle organen en andere lichaamsonderdelen nemen daarin een eigen rol en functie op zich.

Daar het lichaam ook de opslagplaats van het OOZ-construct is functioneert het als thermometer van zowel het welbevinden als het niet welbevinden.

Het hart heeft vele rollen en functies. Ik gebruik het in mijn werk ook als de ingang voor de stem van het innerlijke kind in ons en  het hogere Zelf. Maar harten kunnen dichtzitten. Harten kunnen koud en hard zijn als hout of staal. Harten kunnen nerveus onrustig en/of bang zijn. Doch harten kunnen ook zacht en warm, heet, verlangend, vol liefde, verliefd, extatisch, vrolijk en blij zijn. Als het hart dichtzit is het zaak om dat wat de toegang verspert te verwijderen.

Emoties worden eerder waargenomen dan gevoelens. Gevoelens zijn subtieler. De meeste mensen nemen sterk aankloppende gevoelens eerder waar en serieus dan zacht aankloppende gevoelens. Aan sterk aankloppende gevoelens gaan vaak een reeks aan licht waarneembare gevoelens vooraf. Kleine gevoelens als het ware, die al lang onderhuids aantikten, maar onopgemerkt bleven tot ze cumuleerden tot gevoelens die hard aan de deur klopten en om actie schreeuwden.

Om, conform de wens van deze tijd, effectief, vrij, plezierig, gezond en succesvol te leven, is het wezenlijk om te leren de kleine, licht aantikkende gevoelens waar te nemen zodra ze zich aandienen. Vervolgens helder te krijgen wat het gevoel verteld en navenant gaan handelen. Het handelen in overeenstemming met je gevoelens is prettiger voor iedereen; inclusief jezelf.

Wat gedrag bepaald?

Angst en liefde zijn de basisdrijfveren van onze gedachtes, onze attitude, onze emoties, ons gedrag, onze behoeftes, verlangens en daarmee van alles wat we doen en laten. Dit veroorzaakt wat wij ervaren in het leven. Angst uit zich onder meer in boosheid, wantrouwen, agressie, verdriet, jaloezie, bezorgdheid, onzekerheid, rigiditeit, gierigheid dan wel krenterig zijn. Doch de behoefte aan macht en het zich toe-eigenen ervan, doch ook zijn tegenhanger: de onmacht, komen voort uit angst. Liefde uit zich ondermeer in dankbaarheid, ontroering, tederheid, empathie, speelsheid, compassie, behulpzaamheid, openheid, creativiteit, flexibiliteit, eerlijkheid, gul en vrijgevig zijn. Angst kent vier reflexmatige reacties, namelijk: ‘vechten, vluchten, bevriezen of aanpassen’. Liefde geeft vrijheid en reageert vanuit vrijheid, zonder angst om afgewezen te worden noch angst voor andersoortige consequenties.

Zolang een mens zich niet bewust is van dit basisprincipe van leven is hij/zij vaak een speelbal van zijn OOZ-construct, instincten, angst en onwetendheid.

Aanpassen is een sterk overlevingsmechanisme van het leven. Wat leeft wil blijven leven. Of het nou prettig is of niet. Dit geld ook voor de mens. Wat zich niet weet aan te passen sterft uit. Overleven door zich aan te passen is een natuurwet zou je wel zo denken. Zonder dit ingebouwde mechanisme in de mens, waren wij hier niet meer. Waar het ons heeft gediend om de soort in stand te houden zo is het ook het een grote valkuil. Het meest voorkomende gedragspatroon van de angst is namelijk begrijpelijkerwijze, eveneens het zich aanpassen. Ook als het niet nodig is passen mensen zich aan. De mens past zich aan de omgeving aan waarin hij/zij leeft en waartoe hij behoort dan wel wil behoren; de peer group, zoals dat tegenwoordig zo mooi heet. Peer groups zijn er privé en zakelijk, kleine en grote. Ongepast gedrag bezien vanuit de peer group betekent tenslotte het risico lopen om afgewezen, buitengelsloten te worden; in welke vorm dan ook. Afgewezen worden voelt bedreigend en daardoor onveilig. Dit fenomeen is al zo oud als de mensheid.

Hoe onveiliger en daardoor bedreigder een mens zich, bewust of onbewust voelt, des te meer veiligheidsmechanismen hij/zij geneigd is in te bouwen. Afhankelijk van de aard van het beestje, de situatie en de aanleiding reageert de mens vechtend, vluchtend, bevriezend of aanpassend. In letterlijke zin kan dit leiden tot veel sloten op ramen en deuren, het inbouwen van veel financiële zekerheid of juist geld vies vinden, het streven naar status, geen relaties aangaan of juist vele, alle risico’s als maar doornemen, alles zeker willen weten, niet je nek uitsteken, veel controleren, de baas willen zijn, dol zijn op macht, altijd maar op je hoede zijn, competitiedrang, telkens wisselen van werkgever, je alles laten aanleunen, oefenen voor deurmat, een dociele slaaf zijn, veel seks willen of alsmaar toegeven aan een partner die veel seks wil. Die Variationen zum Thema zijn schier eindeloos. De mens die geleid wordt door angst, voelt zich reflexmatig gedwongen conform zijn/haar overlevings-mechanismen te reageren.

Hoe spijtig ook, doch de meeste mensen worden meer geleid door angst dan door liefde; ongeacht de plek die zij in de maatschappij innemen. De hang naar macht komt evenzeer voort uit angst om zich vooral niet klein, ondergeschikt, kwetsbaar en slachtoffer te voelen, als de keuze de houding van slachtoffer te kiezen en te ervaren. Het Calimero-gevoel van “ik is klein en zij zijn groot en dat is niet eerlijk”, is net zo een creatie van het OOZ-construct als het Napoleon-gevoel van wie doet mij wat. Het maakt niet uit of je een kleine of grote dictator leeft: ‘puissant rijk bent, koning, baas van iets, CEO, directeur, manager, politicus, bankier, generaal, narcist, moordenaar, verkrachter, dierenbeul, pedofiel, huistiran of een enig andere cliché dominantie-rol’. Onder die dictator zit de bangerik. Je kunt ook een ondergeschikte rol hebben gekozen als die van: ‘schoonmaakster, vuilnisman, prostitué, bediende, soldaat, dakloze, vluchteling, junk, suïcidaal, depressief, altijd ziek, verkrachte of geterroriseerde partner in alle denkbare hoedanigheden. En ja, er zijn dominante schoonmaaksters, vuilnismannen en bedienden.

Bovengeschikt of ondergeschikt het is om het even. Angst is de projectontwikkelaar van het OOZ-construct. Hij is de baas.

De hier genoemde rollen zijn bij lange na niet volledig. En neen, zeker niet elke schoonmaakster of bediende is, noch gedraagt zich als slachtoffer; goddank. Evenmin zijn alle managers, bankiers en directeuren potentiële machtswellustelingen. Elke generalisatie kent vele uitzonderingen. In beide groepen vindt men echter bovengemiddeld meer van de ene dan de andere kant van de medaille.

De meeste mensen leven in de veronderstelling dat het inbouwen van welke veiligheidsmechanismen dan ook, gecontroleerde veiligheid biedt en dreiging wegneemt. Zij die kiezen voor de dadersrol opteren tevens voor meer kans op geluk. Zij die kiezen voor de slachtofferrol trachten het leven zo dragelijk mogelijk te maken.

Het begin van verandering

Gedurende mijn werk met mensen en het hen mogen begeleiden in hun onderbewustzijn heb ik steeds weer bevestigd gezien dat onze overlevings-mechanismen, allen, voortkomen uit onverwerkte kleine nare tot heel nare ervaringen; in dit en andere levensvormen, tijdens onze geboorte en nog een aantal overgenomen van onze ouders en voorouders. De pijn, angst en oordeel over die ervaringen liggen als het ware opgeborgen in de bibliotheek van ons onderbewuste zijn. Ongemerkt blijft er vanuit de catacomben van deze onbewuste opslagruimtes geroepen worden om bescherming tegen herhaling. Ook al  ben je je niet bewust van angst binnen in je, angst voor herhaling van pijn, de onbewuste oordelen over die pijnlijke situatie(s) en de ideeën die zijn aangemaakt hoe te handelen om pijn te voorkomen en hoe zich in de wereld staande te houden, zijn mede bouwstenen van het OOZ-construct. Dit construct tracht ons te beschermen. Al het handelen voortkomende uit dit construct bestaat uit overlevingsstrategieën. De meeste mensen geven het heel veel macht. De attitude en het gedrag wat door het OOZ-construct wordt ingefluisterd, staat het horen van de stem van je authentieke Zelf via je hart in de weg. Door de jaren heen zijn je attitudes en gedragspatronen zo ingesleten en zo vertrouwd, dat je je ermee hebt geïdentificeerd. Jij en anderen hebben wellicht de indruk dat dat is wie jij bent, maar dat is een vergissing. Jij bent in werkelijkheid een veel mooiere versie van jezelf. In wezen ben je liefde. Een vrij en liefdevol mens met navenante attitude en gedrag.

Vroeger versus nu

Ik behoor niet tot die mensen die vinden dat vroeger alles beter was; integendeel. 97% van de geschiedenis van de mensheid is geplaveid met oorlogen en andere cultureel maatschappelijke moraal, kerkelijke dogma’s en andere de vrijheid van de mens onderdrukkende activiteiten en maatregelen. Ik ben blij dat we in de 21ste eeuw leven. De hoopvolle in mij gaat ervan uit dat we ons in progressieve zin als mensheid blijven ontwikkelen. We hebben nu alle ruimte om in grote getalen te ontdekken wie we eigenlijk zijn en te leven zoals we eigenlijk willen leven. We kunnen ons eindelijk in grote getalen bevrijden van de ballast die ons dit belemmerde. Een zegen.

Waar het in verleden slechts een enkeling was gegeven zich te bevrijden van het juk van onbewuste doch machtige overlevingsmechanismen, kan dat nu wel. Het is volstrekt overbodig en ten zeerste beperkend om zich nog langer te laten sturen door angst. Het is tijd om onze angsten, bewuste en onbewuste, te ontmoeten en er afscheid van te nemen. Wanneer we onze angstgevoelens niet onder ogen zien, blijven we steeds weer reflexmatig in vecht-, vlucht-, aanpassingsgedrag of bevriezing schieten. Dan blijft het OOZ-construct de baas, of het nou de dictator- of de slachtoffer-variant kiest, of varianten daarvan.

Zo je daarvoor kiest, sta je toe dat heden ten dage ineffectieve veiligheids-mechanismen je zullen blijven belemmeren om vanuit je hart te leven. Daarmee sta je je authentieke Zelf in de weg om jouw essentie te leven: ‘liefde en bewust bewustzijn’.

Individuele ontwikkeling begint wat mij betreft bij het onder de loep nemen van het OOZ-construct en het inzien van de irrelevantie van de handhaving ervan vandaag de dag. Daarmee kan een begin worden gemaakt met het afbouwen van ineffectieve gevoels- en gedragsmechanismen. Dan ontstaat er ruimte voor écht zelfvertrouwen en kan je authentieke Zelf meer en meer voor het voetlicht treden.

Wat is er nodig?

Om te veranderen is bewustzijn nodig. Die begint zoals alles met een gedachte, een inzicht, een droom, een wens, een behoefte, een verlangen. De mens moet eerst iets willen om te kunnen veranderen. Positief veranderen staat voor mij gelijk aan groeien; aan evolueren.

Voor groei is bewustwording van het lichaam en via het lichaam gewaarwording van gevoelens noodzakelijk. Het gaat erom te leren kleine als grote gevoelens waar te nemen op het moment dat ze opkomen. Aan deze gevoelens woorden te geven en hen serieus te nemen. Het waarnemen van je gevoelens gaat bijna gelijk evenredig op met het waarnemen van de ademhaling.

Onze gevoelens manifesteren zich door prikkels in het lichaam af te geven. Het gaat er dus om door lichaamsbewustzijn de eigen gevoelens waar te nemen en te herkennen. Ze vervolgens open te betrekken bij al je doen en laten. Als je dat doet kun je steeds in het hier en nu bepalen wat je écht wilt en wat niet. Voor heel veel mensen is dat de beste manier om keuzes te maken: voelt het goed of niet. 

En het dan doen

Helaas blijven mooie ideeën en besluiten nogal eens hangen in goede intenties. Dat kennen de meesten van ons. Daarom moeten we niet alleen naar onze gevoelens luisteren en logisch nadenken, maar ook in actie komen om onze voornemens te realiseren.

Het lichaam als thermometer van welbevinden

Naast vele andere mooie dingen die we dankzij ons lichaam kunnen doen en ervaren, is ons lichaam de thermometer van ons welbevinden. Wanneer het evenwicht in jezelf en/of in je leven te veel en te ver verstoord wordt, ga je dat merken in je lichaam. In ons lichaam kunnen we waarnemen hoe we ons voelen. Prettige emoties en gevoelens geven ontspanning. Onprettige emoties en gevoelens geven spanning.

Als we de onprettige signalen in ons lichaam te lang ontkennen kan dat de meest uiteenlopende klachten tot gevolg hebben. Hoofdpijntjes, verkoudheden, vermoeidheid, schouder- en nekklachten zijn een aantal van de eerste signalen dat de mens bezig is te ver uit balans te raken. Het nemen van extra vitamines D3 en C, plus meer van de juiste magnesium, kunnen snel soelaas bieden. Meer rust, meer wandelen, vaker in de zon en wat vaker lekker vrijen doen de mens ook heel goed. Voor een dieper herstel van het evenwicht kan een bezoek bij een goede natuurgeneeskundige of integrale arts wonderen doen. Zij kunnen ervoor zorgen dat het evenwicht op de verschillende niveaus van menszijn herstelt. Soms zelfs naar een beter plan dan daarvoor.

Als dat niet afdoende is of er wordt geen gehoor gegeven aan de verschillende signalen, dan worden de (lichamelijke) klachten vaak sterker; het lichaam gaat hardere signalen afgeven. Burn-out is een wake-up call dat je fors over de schreef bent gegaan. Het is hoogste tijd om je hart te vragen wat het van je wil.

Structurele hoge bloeddruk en hartkwalen kunnen nog weer zwaardere signalen van het lichaam zijn dat je op een kruispunt van wegen bent belandt. Je lichaam dwingt je als ware, of je wilt of niet, te gaan luisteren naar de stem van je hart.  

Veel ziektes zijn een signaal van het lichaam dat er iets ver tot heel ver uit balans is.

Het is zaak de oorzaak van de ziekte te achterhalen en wat mij betreft het herstel aan te vliegen vanuit vijf niveaus van menszijn: het fysieke, emotionele, mentale, spirituele en existentiële niveau.

Tot slot een soort van conclusie

Menszijn kan heel erg de moeite waard zijn. Het kan ook saai, vervelend, deprimerend of waardeloos zijn. Wie bepaald dat nou? Kan ik als mens invloed uitoefenen op m’n leven of zijn we overgeleverd aan de willekeur van het leven? Leef ik de blauwdruk van mezelf toen ik kwam? Ben ik een product van m’n (voor)ouders en m’n  opvoeding; een mengsel van nature en nurture? Is er een hoger doel?

Van alles wat zou ik zeggen. We hebben meer dan ooit een vrije wil. We hebben een verleden waarvan wat archaïsche restanten macht en invloed op ons uitoefenen; gewenste en ongewenste. We zijn een vat vol ervaringen en herinneringen; ook al herinneren we ons niets daarvan bewust. We hebben familiebanden met zogenaamde genetische en morphogenetische invloeden, zoals de Engelse onderzoeker en bioloog Rubert Sheldrake heeft onderzocht.

Die familiebanden spelen derhalve zeker een rol in ons leven. En dan is er Oneindige Intelligentie, zoals de onderzoeker, schrijver en succesvol zakenman Napoleon Hill, het zo mooi noemt. Dat en vast nog veel meer, maakt wie we zijn en doen zoals we doen.

Leidt dit ertoe dat je lijdzaam je lot moet ondergaan? Welzeker niet. Maar je moet er wel wat voor doen. Voor niks gaat de zon op. Het leven is voortdurend in beweging en verandering, daar komt geen eind aan. Als je wilt kun je je ontwikkelen tot de mens die je eigenlijk wilt zijn en het leven leven wat je eigenlijk wilt leven. Je kunt een zinvol, gezond en gelukkig leven leiden tot je dit lichaam weer verlaat. Het is echter zaak om uit te vinden wat er voor nodig is om dat voor elkaar te krijgen en vervolgens de stappen te nemen nodig om dit realiseren. Het kan wel zijn dat je even onderweg bent.

Dan is er nog de Oneindige Intelligentie. Wij zijn zoals alles in het universum sterrenstof. We zijn als het ware een plukje van die Oneindige Intelligentie; een lepeltje kwantumsoep. In de Thora als in de Bijbel staat: God schiep de mens naar zijn evenbeeld, dat komt op hetzelfde neer, naar mijn smaak. Daar we een plukje Oneindige Intelligentie zijn kunnen we heel veel, vermits we dat willen en overeenkomstig handelen. Daarvoor is het nodig contact te maken met je hogere Zelf dan wel je authentieke Zelf en de mooie diamant te ontdekken en uit te pakken, die je eigenlijk ben.

Alles ten bate van jezelf en de wereld om je heen.

Veel plezier op je pelgrimstocht. 

¹ OOZ = Onverwerkte Oude Zooi

² Gevoelens zijn de rijkdom van het leven: Uitspraak van Christian Meyer, Duitse psycholoog en spiritueel leraar.